In Taaltoerisme merk ik op dat Azerbeidzjan in de twintigste eeuw een flinke verscheidenheid van alfabetten heeft gekend: het Arabische, het cyrillische en het Latijnse zijn alle drie een poos in zwang geweest – op dit moment is het Latijnse de rigueur.
Wat me nog niet was opgevallen, is dat Azerbeidzjan behalve historisch ook geografisch met grote alfabetische variatie te maken heeft: alle vijf zijn buurlanden hanteren een verschillend alfabet. Met de klok mee, beginnend om twaalf uur: cyrillisch in Rusland, Arabisch in Iran, Armeens in Armenië, Latijns in Turkije en Georgisch in Georgië.
Is deze verscheidenheid wereldwijd uniek? Niet helemaal. Het Zuidoost-Aziatische land Laos heeft eveneens vijf buurlanden, met eveneens allemaal een ander schrift: China, Vietnam, Cambodja, Thailand en Birma. (Vietnam gebruikt het Latijnse alfabet, de andere vier hebben elk een eigen schrift.) Maar Laos overtreft Azerbeidzjan nog op één punt: het heeft zelf óók een uniek alfabet.
Wie in Laos heeft leren lezen, begrijpt niets meer van opschriften zodra hij één stap over de grens zet.
Taaltoerisme 
Echte recordhouder is natuurlijk India met ruim tien verschillende schriften zonder zelfs maar de grens over te hoeven.
Da’s ontegenzeggelijk waar. Al lijken de meeste van die schriften veel op elkaar, is het niet?
Ik vind de schriften van Telegu, Hindi en Tamil bijvoorbeeld er toch heel verschillend uitzien. Al kan ik geen van deze 3 lezen, en ontgaan de eventuele gelijkenissen mij dus misschien.
Het Urdu wordt uiteraard in het Perzisch schrift geschreven, wat alvast niet verwant is aan dat van andere Indische talen. (Ook al is de taal zelf wel zeer nauw verwant met het Hindi)
Hier kun je de tekens vergelijken uit verschillende schriften die uit het Brahmi zijn ontstaan: http://en.wikipedia.org/wiki/Indic_scripts
Ai, ik heb van Europese talen duidelijk meer verstand dan van Aziatische. Bedankt voor de informatie!
Het Laotiaanse schrift lijkt erg veel op het Thaise. De taal ook, dus met een beetje fantasie kunnen ze van elkaar begrijpen wat ze schrijven. Dus ‘niets’ begrijpen over de grens is wat kort door de bocht.
Ik las dat het Laotiaanse en het Thaise schrift verschillen, en heb verzuimd te kijken hoezeer. Strikt genomen zijn ook het Azerbeidzjaanse en het Turkse alfabet niet hetzelfde. Zo heeft het Azerbeidzjaans een ə en het Turks niet, en ik meen dat het Turks ook iets heeft wat in het Azerbeidzjaans ontbreekt.
Dank voor je aanvulling!
Een gelijkaardig verschil is er trouwens ook tussen het Perzisch en het Arabisch schrift. Het Perzisch voegt 4 tekens toe. Daarbij komt nog dat in het Arabisch, letters meestal gewoon naast elkaar geschreven worden, terwijl in het Perzisch (en het Urdu) meestal gekozen wordt voor de “Nasta’liq” stijl, waarbij letters schuin onder elkaar staan. Letters lopen soms ook gewoon door elkaar. Dat is lastig wanneer je de taal leert. Het is vaak moeilijk om zien waar een letter eindigt en de volgende begint. In het Arabisch is dat een pak makkelijker. (Bovendien heb je gespecialiseerde software nodig om Nasta’li te typen. Op het internet word dan ook meestal de Arabische stijl van het schrift gebruikt)
Dat klinkt complex, zeg. Ik wist dat het Perzisch extra letters had, maar niet dat het zo’n ‘warboel’ ervan maakt… Had het Osmaans ook extra letters, of behielp het zich met het standaardalfabet? Enfin, ik moet maar niet lui zijn en dat zelf even opzoeken. 😉
Osmaans ken ik niet*, maar op basis van dit artikel http://en.wikipedia.org/wiki/Ottoman_Turkish_alphabet lijkt het me een uitbreiding van het Perzisch. Dit Osmaans karakter bestaat alvast niet in het Perzisch: ڭ terwijl پ, چ, ژ en گ zowel in het Perzisch als het Osmaans bestaan, maar niet in het Arabisch.
Een leuk weetje trouwens: er bestond ooit een versie van het Afrikaans in Arabisch schrift: http://en.wikipedia.org/wiki/Arabic_Afrikaans
([*] Perzisch en Arabisch ken ik ook niet, maar ik heb ooit wel een poging gedaan om Arabisch en Urdu te leren. Sindsdien kan ik het schrift ontcijferen.)
Ik heb ooit de universiteit van Chiang Mai bezocht. Dat ligt betrekkelijk dicht bij de Laotiaanse grens, en er studeren dan ook nogal wat Laotianen. Met het verstaan van het Thais hebben die geen probleem, maar met het lezen wel, vanwege het verschillende schrift. Voor onze ogen lijken de alfabetten tamelijk veel op elkaar, maar de gebruikers ervaren dat toch anders.